Pamiętam, że jako absolwent szkoły średniej oglądałem "Cłowieka z Marmuru" w bielskim kinie Rialto. Po projekcji w większym gronie rówieśników i zwolenników DKF-u zastanawialiśmy się przy coli i piwie w kawiarni Klubowa na placu ZWM nad tym, dlaczego PeeReLowska Cenzura utrudniała Wajdzie emisje tego filmu. Wtedy, po długich debatach nie odnaleźliśmy jednoznacznej przyczyny, przeciwnie, doszliśmy do wspólnej konkluzji, że to bezsensowna głupota Tamto retoryczne pytanie z czasem zatarło się w pamięci i wydawać by się mogło, że w retorycznej postaci już na zawsze tam pozostanie (do niedawna).

Po czterdziestu (z ogonkiem) latach, wpadła mi w ręce księżka autorstwa reportera "Wprost", Marka Zieleniewskiego pt": Przez Lekko Uchyloną Bramę. Ku mojemu zdumieniu, w treści natknąłem się na Człowieka z Marmuru i dowiedziałem się w jawnym przekazie kto to był i komu pośięcony został film. Po kolei: scenariusz filmu napisany został w czasach gdy pierwszym Wiesław, a protoplastą postaci młody ZMP-owiec oddelegowany do budowy Nowej Huty. Było jak w ustrojowych założenich; "w Nowej Hucie pną się mury, a z murami pną się ludzie – to proste, wyrastali Nowi ludzie mający podołać wyzwaniom na stanowiskach Nowej pracy".

Młodziutki Józef Tejchma z Markowej na Rzeszowszczyźnie, z ukończonym powszechniakiem wstąpił do ruchu młodzieży wiejskiej Wici. Studiując w Akademii Nauk Politycznych stał się przewodniczącym ZMS-u Wici. Po zjednoczeniu organizacji młodzieżowych przerwał studia i wyjechał do Warszawy, gdzie znalazł się w Zarządzie Głównym Związku Młodzieży Polskiej. W piędziesiątym trzecim wyruszył do budowy Nowej Huty. Tam, do piędziesiątego szóstego przewodniczył lokalnej ZMP. Napisał książkę Z Notatnika Akrywisty ZMP. Od piędziesiątego siódmego był wyraźnie faworyzowany i szybko awansował; najpierw na zastępcę członka KC, następnie na członka KC, a później na członka Biura Politycznego. Za Wiesława, Tejchma zajmuje się sprawami rolnictwa, a w erę Gierka wchodzi już jako członek Biura Politycznego oraz sekretarz i przewodniczący klubu poselskiego PZPR, by rozpocząć karierę wicepremiera i ministra kultury.

Premiera filmu Wajdy spotkała się z gromkimi głosami krytyki samego BP. Premier Piotr Jaroszewicz, w rozmowie z Józefem Tejchmą powiedział: "popatrz, tam fałszują i szargają twoją biografię, nie można tego filmu dopuścić do upowszechniania".Tejchma był innego zdania; przyznał, że film był faktycznie dla niego trudnym doświadczeniem, niemniej postać Birkuta jest pozytywnym bohaterem i udowodnia, że nie wszystko co było złe musiało być konieczne. Ostatecznie, film "Człowiek z Marmuru" ukazał się pozakonkursem na festiwalu w Gdańsku w 1977 roku jako film-niespodzianka i tylko po to, by otrzymać Nagrodę Krytyki, która skutecznie uniemożliwiła zarówno emisję kinową jak również opiniotwórczą pisaninę w prasie.

Pod koniec kariery politycznej Tejchma spotykając się z zarzytem dotyczącym filmu Wajdy, odpowiada enigmatycznie w swojej obronie: "w połowie lat siedemdziesiątych nazwiska blisko dwustu pisarzy obejmowała cenzura (...) i stawało się oczywiste, że niebespieczny jest nie film, książka,czy przedstawienie, niebezpieczny stawał się fakt, że te sygnały są tłumione ignorowane i bagatelizowane przez tych na samej górze".

W 1988 roku, w wywiadzie udzielonym Nowoje Wriemia, Andzrej Wajda opowiada: scenariusz do filmu <Człowiek z Maruru> napisany został jeszcze w 1962 rok, ale długo napotykał na przeszkody (...), pracę nad filmem rozpocząłem dopiero wtedy, gdy do władzy doszło pokolenie ZMP-owców. Ci chcieli przyjrzeć się epoce swojej młodości i pragnęli znaleść jej odpicie w moim filmie.

Udzielony wywiad Wajdy dla Nowoje Wriemia nikogo już nie obchodzi i pozostaje niezauważony. Tak naprawdę po upływie dziesięciu lat od premiery filmu nikt nie prostuje w swojej głowie pytania dlaczego Cenzura, i dlaczego akurat padło na <Człowieka z Marmuru>?